Etykieta na butelce whisky zawiera wiele przydatnych informacji, które mogą ułatwić nam wybór i znaleźć to czego szukamy.
Co możemy znaleźć na etykiecie whisky?
Nazwa i pochodzenie
Jeśli mamy do czynienia z whisky single malt, pierwsze co nam się rzuca w oczy jest jej nazwa i pochodzenie. Nazwa destylarni jest to informacja zwykle umieszczona centralnie na etykiecie. Jest to istotne dla każdego konesera whisky. W samej Szkocji na ten moment działa ponad 100 gorzelni i mimo, że wykorzystują one te same składniki, whisky z każdej z nich smakuje trochę inaczej i każda ma swój własny niepowtarzalny smak i aromat. Często na etykiecie podany jest też rok otwarcia destylarni, aby pokazać długą tradycję produkcji.
Nazwa danej whisky jest często taka sama jak nazwa destylarni, z której ta whisky pochodzi. Jednak nie jest to regułą. Na etykiecie pod nazwą destylarni umieszczona jest nazwa konkretnej whisky z danej destylarni np.: GlenDronach 12 YO to Original, GlenDronach 18 YO to Allardice a 21YO Parliament, torfowe BenRiachy to np.; Curiositas, Septendecim, Albariza, Solstice czy Dunder, a na etykietach Kilchomana znajdziemy m.in. nazwy Machir Bay, Sanaig czy Loch Gorm. Pochodzenie konkretnych nazw jest różne, na przykład może to być nazwisko założyciela, piękna zatoka lub torfowe jezioro w pobliżu destylarni, gleba na której uprawia się winogrona do produkcji sherry. Na butelkach whisky mieszanych nie znajdziecie nazwy destylarni, ponieważ whisky wchodzące w skład blendów pochodzą z różnych gorzelni i ich pochodzenie często trzymane jest w tajemnicy.
Jeśli na whisky, którą wybrałeś jest napisane “Product of Scotland”, nie musisz mieć żadnych obaw, ponieważ zarówno w przypadku whisky single malt jak i whisky blended ten napis świadczy o tym, że dany alkohol został wyprodukowany w Szkocji.
Region, w którym została wyprodukowana dana whisky, również ma znaczenie. Najłagodniejsze whisky pochodzą z Lowland, łagodne, słodkie, owocowe, pełne aromatów miodu i wanilii znajdziemy w Speyside, bardziej złożone i cięższe w regionie Highland, pełne, bogate z wyczuwalną słoną nutą, a czasem lekkim torfem w małym portowym miasteczku Campbeltown, a wyspa Islay słynie z whisky mocno torfowych, pełnych morskich akcentów.
Rodzaj whisky
Następną informacją jaką znajdziemy na etykiecie to informacja, która mówi nam o rodzaju whisky. Możemy dowiedzieć się z niej czy jest to whisky single malt, blended whisky, blended malt/pure malt, single pot still whiskey, single grain a może single cask.
Jeśli na etykiecie widnieje napis Single Malt to mamy do czynienia z whisky, która pochodzi z jednej destylarni i została wydestylowana w miedzianych alembikach wyłącznie ze słodu jęczmiennego, wody i drożdży.
Blended whisky (mieszana) to whisky będąca kompozycją whisky single malt i tańszych w produkcji i mniej wyrazistych w smaku i aromacie whisky zbożowych (tzw. grain whisky z żyta, pszenicy, kukurydzy, czy jęczmienia, gdzie ziarno nie musi być słodowane i są destylowane w aparatach kolumnowych). Whisky słodowe w blendach stanowią z reguły do 20-30%, przy dopisku De Luxe na etykiecie możemy spodziewać się wyższej zawartości single maltów, nie jest to jednak określone żadnymi regulacjami. Blended malt w przypadku szkockich whisky lub pure malt w przypadku Japonii to oznaczenie informujące o tym, że w butelce znajdziemy kompozycję single maltów z różnych destylarnii.
Single Pot Still whiskey to irlandzka whiskey destylowana w tradycyjnych alembikach wyprodukowana ze słodowanego i niesłodowanego jęczmienia. Single grain to coraz popularniejsza whisky zbożowa z jednej destylarni. Wreszcie napis Single Cask/Single barrel na etykiecie oznacza, że mamy do czynienia z whisky z jednej specjalnie wybranej beczki.
Rodzaj beczki
Kolejną ważną rzeczą na którą warto zwrócić uwagę jest informacja o beczkach, w których whisky dojrzewała. Standardowe Matured in oak niewiele nam mówi, bo przecież każda whisky dojrzewa w dębowej beczce. Często jednak na etykiecie znajdziemy informację o tym, że whisky dojrzewała np.: w kombinacji beczek po sherry Oloroso i Pedro Ximenez, albo była finiszowana – wood finish w beczkach po maderze, porto, sherry, rumie, calvadosie, czerwonym winie lub w mocno wypalanych beczkach. Każda z tych beczek nadaje whisky określony kolor, smak i aromat.
Najbardziej popularne są beczki po Bourbonie, które nadają złocistą barwę i aromaty miodu, wanilii, kokosa, drugie pod względem użycia są beczki po sherry, nadające whisky piękną, ciemną barwę, aromaty suszonych owoców, kawy, czekolady i przypraw. Na etykiecie może też znaleźć się informacja o beczkach, które zostały napełnione destylatem po raz pierwszy 1-st fill (pierwszy raz po innym alkoholu) lub ponownego użycia tzw. refill cask (w których wcześniej dojrzewała whisky). O rozmiarze beczki dowiemy się z nazw barrel (200l), hogshead (250l), puncheon(>320l), butt (500l).
Jeśli na etykiecie znajdziemy opis Octaves, Quarter Cask lub Rundlet&Kilderkins będzie to oznaczało, że whisky dojrzewała w małych beczkach (50-120l) i proces dojrzewania przebiegał tu szybciej z uwagi na większy kontakt dojrzewającego destylatu z drewnem. W tym przypadku nie zawsze musimy oczekiwać określenia wieku na etykiecie. Small Batch – oznacza, że whisky została zabutelkowana z wybranej, niewielkiej liczby beczek. Nie jest to nigdzie określone ale jest to z reguły partia ok. 20-40 beczek.
Wiek whisky
Jeśli na etykiecie butelki whisky podany jest wiek, przykładowo – 15 lat oznacza to, że najmłodsza whisky w tej butelce dojrzewała w beczce przez minimum tyle lat. Dotyczy to zarówno whisky single malt jak i blended. Pamiętajmy, że whisky single malt to też kompozycja kilkunastu – kilkudziesięciu beczek. Oczywiście może się zdarzyć, że butelka zawiera też starsze niż 15 lat destylaty. Wiek możemy określić także w przypadku, kiedy na butelce podany jest rok, a czasem dokładna data destylacji i butelkowania.
Co jednak w sytuacji, gdy na etykiecie brak jest informacji o wieku whisky? Zjawisko to nasiliło się w ostatnim czasie, kiedy to z uwagi na ogromny popyt na whisky wielu producentów oficjalne np.: 12 letnie bottlingi zastąpiło lub wypuściło zupełnie nowe edycje whisky tzw. non age statement (NAS) bez określenia wieku na etykiecie. Jeśli nie mamy informacji od doradcy lub producenta, wiemy tylko, że whisky zgodnie z prawem leżakowała w beczce przez minimum 3 lata.
Moc whisky
Na etykiecie możemy znaleźć informacje dotyczącą mocy alkoholu. Jednym z wymogów, aby whisky mogła się tak nazywać, jest zabutelkowanie jej z mocą minimum 40%. Oczywiście jesteśmy w stanie znaleźć również whisky o mocy 46%, 50% a nawet blisko 60%.
Napis CASK STRENGTH na etykiecie mówi nam o tym, że whisky została zabutelkowana bez rozcieńczania wodą z mocą taką jaka była w wybranej beczce lub beczkach. W przypadku amerykańskich bourbonów moc alkoholu określa się w tzw proof. (1 proof = 0,5%).
Kolor whisky
Kolejnym aspektem jest kolor whisky. Szkockie prawo dopuszcza barwienie whisky karmelem. Przede wszystkim chodzi o to, aby każda butelka danej whisky w każdym sklepie na świecie wyglądała tak samo. Ciemniejszy kolor przykuwa wzrok klientów i często decyduje o wyborze danej whisky. Karmel czasem pozwala też ukryć pewne niedoskonałości wynikające z krótkiego okresu leżakowania lub słabej jakości beczek. Zdecydowana większość whisky blended jest barwiona, a w przypadku whisky single malt producenci, którzy nie dodają karmelu często na etykiecie umieszczają informację – natural colour. Szukajmy tej informacji – mówi nam ona, że whisky swój kolor zawdzięcza tylko beczce. Czasem będzie to słomkowy kolor młodego Kilchomana Machir Bay, a czasem wpadający w mahoń kolor GlenDronacha, ale będzie to kolor naturalny. Whisky opisane jako natural colour mogą, a nawet często różnią się odcieniem między kolejnymi rozlewami.
Napis ,,non chill filtered” oznacza, że whisky przed zabutelkowaniem, nie została przefiltrowana na zimno. Whisky niefiltrowana może w przypadku schłodzenia, dodania wody lub lodu zrobić się mętna, a na dnie butelki może pojawić się delikatny osad. Nie jest to jednak żadna wada. W trakcie procesu produkcji w whisky powstają kwasy tłuszczowe, białka i estry, które w pewnych warunkach mogą się wytrącać powodując efekt mgły w kieliszku lub butelce. Aby temu zapobiec schładza się whisky i przefiltrowuje przez specjalne celulozowe filtry w procesie filtracji na zimno. Proces ten zabiera jednak też część wartości smakowych i aromatycznych, stąd bardzo popularne i pożądane stają się whisky Non Chill Filtered.
źródło: https://lubimywhisky.pl/etykiety-whisky-jak-czytac/, https://wina-mp.pl/artykuly/whiskywhiskey/abc-whisky